Σημεία Ενδιαφέροντος

• Κουπατσινός – Βέργη
• Άγιος Μανδήλιος – Τερπνή
• Καστρί – Ευκαρπία
• Κορυφογραμμή Κερδυλλίων
• Δάσος Αηδονοχωρίου

Η αρχαία θέση της Τερπνής βρίσκεται γύρω από την ακρόπολή της, που σήμερα λέγεται «Παλαιόκαστρο», περίπου 4 χιλιόμετρα από τη σημερινή της θέση. Στον περιβάλλοντα χώρο της περιοχής έχουν γίνει σημαντικότατες ανασκαφές,  οι οποίες ανέδειξαν έναν ιδιαίτερο αρχαιολογικό πλούτο και παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον.

Η αρχαία ονομασία της Τερπνής ήταν κατά πάσα πιθανότητα «Κάστρο», όνομα που μετεξελίχθηκε σταδιακά σε «Παλαιόκαστρο» (σήμερα «Παλιόκαστρο»).

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το χωριό μετατοπίστηκε στη σημερινή του θέση, παίρνοντας το όνομα Τσιαρπίστα ή Τσερπίστα, το οποίο οφείλεται στη μεγάλη πηγή νερού στη νότια παρυφή του χωριού, τη λεγόμενη Κηφισιά (τσιαρπ= αντλητικό κουβαδάκι νερού, λέξη τουρκικής προέλευσης).

Τις ανασκαφές διενήργησε η κ. αρχαιολόγος της εφορίας Καβάλας κ.Καραμπέρη.

Ιστορία Ανασκαφικών Ερευνών

Στο λόφο «Παλαιόκαστρο» περιοχής Αγ. Μανδηλίου Τερπνής, ο οποίος αποτελεί προστατευόμενο αρχαιολογικό χώρο ήδη από το 1979, είχε πραγματοποιηθεί το 1985 με νομαρχιακή πίστωση μικρή δοκιμαστική έρευνα για τον προσδιορισμό της σημασίας του αρχαίου οικισμού. Το 1993 συστηματική έρευνα που άρχισε με νομαρχιακές πιστώσεις και συνεχίστηκε με χρηματοδότηση του ΥΠΠΟ απέδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ήρθε στο φως τμήμα της τειχισμένης ακρόπολης σημαντικότατου αρχαίου οικισμού, με διάρκεια ευημερούσας ζωής μιας χιλιετίας (ευρήματα από τον 6ο αι. π.Χ. ως τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια). Με τον οικισμό σχετίζεται ο συλημένος Μακεδονικός Τάφος των αδελφών Ιππώνακτα και Διοσκουρίδη, παιδιών του Απολλοδώρου Αμφιπολίτη, εταίρου του Μ. Αλεξάνδρου. Ο Μακεδονικός Τάφος που βρίσκεται πάνω στο δρόμο προς το Παλαιόκαστρο ανασκάφηκε το 1965 και δείχνει ότι στα ελληνιστικά χρόνια υπήρχε ευημερούσα ανώτερη κοινωνική τάξη στην αρχαία πόλη και υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Κατά την τεράμηνη ανασκαφική έρευνα το καλοκαίρι του 1993 αποκαλύφθηκαν επάλληλες οικοδομικές φάσεις, μετά από αντίστοιχες καταστροφές που είχε υποστεί η αρχαία πόλη από βαρβαρικές επιδρομές. Ήρθαν στο φως αποθηκευτικοί χώροι με πιθάρια, εστίες, μυλόπετρες και συγκρότημα «πατητηριού» (αρχαίος ληνός) με στεγανοποιημένες δεξαμενές και πιθάρια για συγκέντρωση του γλεύκους. Άφθονα υφαντικά βάρη, σφονδύλια και πηνία υποδηλώνουν ύπαρξη δευτέρου ορόφου, όπου θα υπήρχε αργαλειός (αρχαίος ιστός).

Η ανασκαφική έκπληξη ωστόσο ήταν μνημειακό δημόσιο κτήριο ρωμαϊκών χρόνων, έκτασης περίπου 600 τ.μ που αποκαλύφθηκε στην κορυφή του λόφου. Πρόκειται για βασιλική με εξέδρα και τρεις οίκους, κληροδότημα επιφανούς πολίτη του 2ου αι. μ.Χ, που αναφέρεται σε τιμητική στήλη του Μουσείου Σερρών, προερχόμενη από τους πρόποδες του λόφου. Τα κτίσματα αυτά, σπάνια για τον ελλαδικό χώρο αλλά συνηθισμένα δημόσια κτήρια της ρωμαϊκής αγοράς χρησίμευαν ως εμπορικά κέντρα και σχετίζονται με δημόσια λουτρά (θέρμες). Το συγκεκριμένο κτίσμα με δύο ορόφους με μαρμάρινους κίονες, πλούσια εσωτερική διακόσμηση και πλακόστρωτο δάπεδο είναι εντυπωσιακό και συνδέεται με συγκρότημα θερμών.

Ανακαλύφθηκε επίσης τμήμα του τείχους που περιέβαλε την ακρόπολη. Σημαντικότατα ευρήματα ήταν εξαιρετικό ανδρικό πορτραίτο και επιγραφή που μνημονεύει αγορανομικό έλεγχο του προσχωματικού χρυσού, που συλλεγόταν από το γειτονικό ποτάμι. Η ευημερία του αρχαίου οικισμού προφανώς οφειλόταν στη συλλογή χρυσού, που θα αποτελούσε τη βασική πλουτοπαραγωγική πηγή της πόλης. Βέβαιη είναι η ύπαρξη και άλλων μνημειακών δημόσιων κτηρίων (ενδείξεις ύπαρξης θεάτρου και επιγραφή που αναφέρει ιερό του Δία και της Ήρας) ενώ τον οικισμό πλαισιώνει εκτεταμένο πλούσιο νεκροταφείο.

Η ανασκαφική έρευνα λόγω της μεγάλης σημασίας της, χαρακτηρίστηκε ως συστηματική από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού και οι ιδιοκτησίες του λόφου ανταλλάχτηκαν μέσω της Διεύθυνσης Γεωργίας, ώστε να διενεργείται ελεύθερα η έρευνα. Ωστόσο από το 1993 και εξής και παρά τις επανειλημμένες γραπτές και προφορικές κρούσεις προς όλους τους φορείς, μεσολάβησε μόνο μία μικρή νομαρχιακή πίστωση 3 εκ. με την οποία έγινε η περιμετρική περίφραξη 1000 μ. και τοποθετήθηκαν σήμανση και κινητά στέγαστρα σε ευπαθείς χώρους.

Σήμερα, ο αρχαιολογικός χώρος της Τερπνής αποτελεί το σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο του νομού Σερρών (εκτός της Αμφίπολεως) και, εκτός του ότι προτείνεται ανεπιφύλακτα για επίσκεψη, δύναται επιπλέον, με μικρές παρεμβάσεις, να αναβαθμίσει τουριστικά όλη την ευρύτερη περιοχή.

Εξαιρετικό ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το τελευταίο υπόλειμμα κάστρου που βρίσκεται στη Δάφνη, ο σωζόμενος πανύψηλος πύργος, ο γνωστός ως «Πύργος της Μάρως».

Η Μάρω ή Μάρα Μπράνκοβιτς, ήταν Ελληνοσερβίδα δηλαδή Δέσποινα, κόρη του δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης κόρης του Ματθαίου Καντακουζηνού από τον Πόντο. Η Μάρα γεννήθηκε στα 1418 που υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 15ου αιώνα δόθηκε ως γυναίκα στον Μουράτ `Β, το 1435, σε ηλικία 17 ετών. Ενέπνεε μεγάλο σεβασμό στην αυλή του Σουλτάνου και έπαιξε σημαντικό ρόλο στα θρησκευτικά πράγματα της εποχής μιας και διατήρησε τη χριστιανική της πίστη αλλά και στα πολιτικά. Διακρινόταν στις ενέργειές της για το αντιδυτικό της πνεύμα.

Ο σύζυγός της Μουράτ πέθανε το 1451. Ο ιστορικός Φραντζής αναφέρει συνοικέσιο που έγινε ανάμεσα στην Μάρω και τον τελευταίο βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο που δεν ευδοκίμησε. Ο γιός του Μουράτ, ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής, φέρθηκε στη Μάρω το ίδιο καλά όπως και ο πατέρας του. Για κάποιους λόγους που άλλοι ερευνητές αποδίδουν σε δυσμένεια λόγω της εμπλοκής της στην ενθρόνιση των πατριαρχών της εποχής και άλλοι σε επιθυμία της να αποσυρθεί από την ενεργό δράση της αυλής αποχωρεί από την Κωνσταντινούπολη και αποσύρεται στην περιοχή της νότιας Βισαλτίας στα 1457,όπου και παραμένει ως το θάνατό της, το 1487. Εκεί ο θετός γιος της της παραχωρεί μια πολύ μεγάλη έκταση ως ιδιοκτησία της.

Ο οίκος των Μπράνκοβιτς συνδεόταν από παλιά με τις Μονές του Αγίου Όρους και ειδικότερα με την Μονή Χελανδαρίου αλλά και με τη Μονή Αγίου Παύλου, μιας και οι δύο Μονές εκείνη την εποχή απαρτίζονταν από Σέρβους μοναχούς . Την παράδοση αυτή συνεχίζει και η Μάρω με την παραχώρηση στις δύο Μονές,το 1466, έκτασης στα χωριά `Εζιοβα και Μαροβίτσα(στον Πύργο, συνοικισμό της σημερινής Μαυροθάλασσας).Οι φόροι των χωριών παραχωρούνται κατά τα 3/5 στο Χιλανδάρι και κατά τα 2/5 στον `Αγιο Παύλο.Το ίδιο συμβαίνει και με την κινητή της περιουσία.

Μια φιλολογική παράδοση έχει δημιουργηθεί σχετικά και με τον τάφο της Μάρως. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ενταφιάσθηκε στην Μονή Εικοσοιφίνισας του Παγγαίου, άλλοι στο Άγιον Όρος. Διατυπώθηκε και μια τρίτη άποψη που συμφωνεί με τη λαϊκή παράδοση, ότι είναι θαμμένη ανάμεσα στους δύο Πύργους της Δάφνης (Βορειοδυτικά της Δάφνης απέναντι στον σημερινό οικισμό Ορέσκεια υπάρχει και δεύτερος Πύργος πολύ παλιότερος όμως του Πύργου της Μάρως πιθανόν του 9ου αιώνα) ή και δίπλα στον Πύργο. Καμία από τις απόψεις αυτές δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Η ιστορική παράδοση αποδεικνύει ότι ο θρύλος δικαιολογημένα ταυτίζει την περιοχή της Δάφνης αλλά και τον συγκεκριμένο Πύργο με τη Μάρα Μπράνκοβιτς. Αναμφισβήτητο επίσης είναι και το γεγονός ότι και ο Πύργος που σωζόταν πριν κάποιες δεκάδες χρόνια στην Μαυροθάλασσα, ήταν περιουσία της Μάρως μιας και στα νεότερα έγγραφα των αρχών του 20ού αιώνα αναφέρεται ως Πύργος Μαροβίτσα και μάλιστα ως μετόχι της Μονής Αγίου Παύλου. Το σύνολο της στρεμματικής έκτασης που φαίνεται ότι παραχωρήθηκε σ’αυτήν συμφωνεί με τα γεωγραφικά δεδομένα της περιοχής και την απόσταση ανάμεσα στα χωριά Δάφνη και Μαυροθάλασσα. Υπάρχουν μάλιστα και κάποιες ενδείξεις που ακόμη παραμένουν στο στάδιο της έρευνας ότι η δικαιοδοσία της εκτεινόταν και στην περιοχή Χουμνικού και Νιγρίτας.

Ο Πύργος της Μάρως που ήταν τριώροφος φαίνεται από τα ανασκαφικά δεδομένα ότι χρησιμοποιούνταν ως κατοικία. Φαίνεται πως ακολουθεί την τυπολογία των Πύργων των αγιορείτικων μετοχίων. Δίπλα στον σημερινό Πύργο της Μάρως η Μονή Σταυρονικήτα διατηρούσε οικόπεδα ως τα μέσα της δεκαετίας του 1930, μια απόδειξη της σύνδεσης της περιοχής με το Άγιον Όρος. Ο Πύργος που καταστράφηκε πριν το 1753 πέρασε και από νεότερες περιπέτειες. Κάτοικοι του χωριού προσπάθησαν να αποσπάσουν πέτρες του για οικοδομικές του ανάγκες κατά την δεκαετία του 1940. Ο Πύργος νοικιάστηκε σε ιδιώτες από το Κράτος ως δημόσιο κτήμα! Για να προστατευθεί τελικά με ΦΕΚ από το Υπουργείο Πολιτισμού το 1957 ως διατηρητέο μνημείο.

Στο παλαιό κώδικα της Ιερής Μητρόπολης των Αγίων Θεοδώρων (Σερρών), στον οποίο γίνεται καταγραφή των αγίων σκευών και αμφίων της Μητρόπολης αναφέρεται και «Εικόνισμα της κυρά Μάρω όπου είχε το Τίμιο ξύλο», πράγμα που δείχνει ότι είχε δωρίσει στο Μητροπολικό ναό εικόνα της Παναγίας συρτή διακοσμημένη που είχε και Τίμιο ξύλο. Επίσης μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως πήρε υπό την προστασία της τα δώρα του Χριστού (Χρυσό, Λίβανο και Σμύρνα) που είχαν προσφέρει οι 3 Μάγοι στο σπήλαιο της Βηθλεέμ και υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη για να μην πέσουν στα χέρια των αλλόθρησκων. Αργότερα τα μετέφερε στο Αγ. Όρος στην μονή του Αγίου Παύλου όπου βρίσκονται εκεί μέχρι τις μέρες μας. (Υπάρχει η παράδοση ότι εμφανίστηκε σε όραμα η Παναγία όπου έδωσε εντολή να σταματήσουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο αφου δεν επιτρέπονταν οι γυναίκες. Την ίδια στιγμή κατέβηκαν οι μοναχοί του Αγίου Παύλου για να τα παραλάβουν).

Η Έζιοβα αργότερα άλλαξε ονομασία : στα 1927 ονομάστηκε Νεροπλατάνα και στα 1928 Δάφνη.

Εξ άλλου, επειδή ήταν μια ακμάζουσα κοινότητα με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό, παραχωρήθηκε από το σουλτάνο Μουράτ Β’ μαζί με τα γύρω χωριά και τα κτήματα στη μητρυιά του (δεύτερη σύζυγο του Μωάμεθ του Πορθητή) την κυρά-Μάρω, κόρη του δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης (θυγατέρας του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Ματθαίου Καντακουζηνού) για την εγκατάσταση της. Η κυρά-Μάρω στην εποχή της ήταν ένα πανίσχυρο πρόσωπο που ανεβοκατέβαζε Πατριάρχες και γλίτωνε από το θάνατο πολλούς χριστιανούς. Μετά το θάνατο της άφησε όλη την περιουσία της (τα κτήματα κυρίως) στη Μονή Χιλανδαρίου.

Σήμερα, στην πλατεία του χωριού σώζεται ένα μικρό τμήμα του πύργου όπου έμενε «Ο πύργος της Μάρως» όπως λέγεται. Ο πύργος αυτός είχε παραχωρηθεί από το δημόσιο σε έναν ιδιώτη σαν ανταλλάξιμο οικόπεδο και πουλήθηκε προκειμένου να κατεδαφιστεί, αλλά ευτυχώς το γκρέμισμα του στάθηκε αδύνατο κι έτσι σώθηκε ένα τμήμα του.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου στη Νιγρίτα είναι τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη δίρριχτη σκεπή, ρυθμός που χαρακτηρίζει τα μεταβυζαντινά χρόνια. Έχει ευρύχωρο νάρθηκα στην ανατολική πλευρά, του οποίου βέβαια η σημερινή μορφή είναι νεώτερη. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε το 1753.

Το μεσαίο κλίτος του κυρίως Ναού χωρίζεται από το βόρειο και το νότιο με δύο κιονοστοιχίες από επτά κίονες σε κάθε σειρά. Στις κολώνες -οι οποίες είναι κορμοί δένδρων εσωτερικά και σοβατισμένες εξωτερικά- υπάρχει νεώτερη διακόσμηση με άμπελο. Η διακόσμηση αυτή έγινε το 1978, όταν συνεργείο Σερραίων αγιογράφων καθάρισε τις τοιχογραφίες του Ναού. Ο διαχωρισμός των κλιτών του Ναού εκτός από τους κίονες γίνεται και από μια διπλή σειρά στασίδια, που και αυτά είναι νεώτερα, φτιαγμένα από ξύλο φλαμουριάς, όπως και το σύγχρονο με τα στασίδια Δεσποτικό, αλλά και τα αναλόγια. Τα κλίτη που προκύπτουν από τον διαχωρισμό είναι τρία με μεγαλύτερο το κεντρικό. Ο Ναός εσωτερικά έχει μήκος 24,5 m, πλάτος 13,7 m, ύψος στο κεντρικό κλίτος 8,6 m και ύψος Ναού στα πλάγια κλίτη 6,8 m. Οι εξωτερικές διαστάσεις του Ναού είναι: μήκος 28,4 m, πλάτος 15,3m και ύψος 9,4m. Εσωτερικά του Ναού από τη δυτική πλευρά του κυρίως Ναού και για περίπου 7 μέτρα προς τα ανατολικά εκτείνεται ο γυναικωνίτης Στα βυζαντινά χρόνια ο γυναικωνίτης λεγόταν υπερώο και εκεί ήταν η θέση των αυτοκρατόρων και των αρχόντων. Στη συνέχεια όμως κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατ’ επίδραση της τάξης που είχαν οι Τούρκοι δυνάστες, όσον αφορά την θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η χρήση του υπερώου άλλαξε και από τιμητική θέση για τους άρχοντες εκάστης κοινωνίας, ορίστηκε ως θέση των γυναικών στην Εκκλησία και ονομάστηκε γυναικωνίτης. Το κατεστημένο που δημιούργησαν οι Τούρκοι κατακτητές δεν έμεινε μόνο σ’ αυτό, αλλά προχώρησαν και σε μία άλλη ακόμα πιο υποτιμητική για τις γυναίκες πράξη· γύρω-γύρω από τους γυναικωνίτες έβαλαν καφασωτά, ούτως ώστε οι ευρισκόμενοι άνδρες στον κυρίως Ναό να μην βλέπουν καν τις γυναίκες που βρίσκονταν στο γυναικωνίτη.

Σήμερα στο Ναό του Αγίου Γεωργίου υπάρχει, κατάλοιπο του παρελθόντος, ένα κομμάτι από το καφασωτό αυτό και βρίσκεται στην πίσω πλευρά του άμβωνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το καφασωτό αυτό, το οποίο μάλλον υπήρχε από την αρχή στην Εκκλησία, βγήκε από τον Μητροπολίτη Νιγρίτης Ευγένιο και φυσικά, όπως κάθε τέτοια καινοτόμα πράξη δημιούργησε κάποιο θόρυβο στην τότε συντηρητική κοινωνία της Νιγρίτης. Το σχήμα του γυναικωνίτη είναι αρκετά ιδιόμορφο και ξεφεύγει από τα συνηθισμένα. Καλύπτει, ως προελέχθη, τα πρώτα μέτρα της δυτικής πλευράς του κυρίως Ναού, απλωμένος και στα τρία κλίτη σε σχήμα Π. Το πάτωμα του γυναικωνίτη είναι ξύλινο, όπως και οι σκάλες πρόσβασης σε αυτόν από το εσωτερικό του Ναού. Οι ξύλινες σκάλες όμως λόγω της φθοράς που υπέστησαν αντικαταστάθηκαν το 1960 από μωσαϊκό.

Ο γυναικωνίτης αρχικά είχε πρόσβαση και εξωτερικά από την βόρεια πλευρά από την είσοδο, η οποία έχει γίνει πλέον παράθυρο. Οι γυναίκες έμπαιναν στην Εκκλησία μόνο από αυτή την είσοδο. Εκεί υπήρχε παγκάρι και μανουάλια, όπου οι γυναίκες άναβαν τα κεριά τους. Τα μανουάλια που βρίσκονται σήμερα στο γυναικωνίτη είναι κατάλοιπα από τα παλιά.

Το πάτωμα του Ναού σήμερα έχει πλακάκια, τα οποία τοποθετήθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα. Το πάτωμα παλαιότερα είχε πέτρα μεγάλων διαστάσεων. Κατάλοιπο εκείνου του πατώματος με πέτρα είναι το πάτωμα του διακονικού του νοτίου κλίτους του Ιερού.

Το υπερυψωμένο Ιερό είναι νεώτερη κατασκευή –του 1967-. Κατασκευάστηκε για άγνωστους λόγους, προφανώς επειδή την εποχή αυτή συνηθίζεται να φτιάχνονται τα Ιερά υπερυψωμένα –αν και το κανονικό και παραδοσιακό είναι το Ιερό να βρίσκεται στο ίδιο ύψος με τον κυρίως Ναό. Με την υπερύψωση του Ιερού καλύφθηκε και το Ιερό Σύνθρονο, που βρισκόταν μέχρι τότε στο συνήθη τόπο. Από πληροφορίες που αντλούμε από παλαιότερους το Σύνθρονο βρισκόταν επάνω σε δύο σκαλοπάτια, τα οποία όμως κάλυπταν όλη τη διάμετρο της ημικυκλίου αψίδας της κόγχης του Ιερού. Κάτω από το κέντρο του Συνθρόνου ήταν η είσοδος της «κρύπτης», η οποία έβγαζε στο «κελί» κάτω από το καμπαναριό. Η είσοδος της κρύπτης ασφάλιζε με μια ξύλινη πόρτα της εποχής και βρισκόταν πίσω από την Αγία Τράπεζα. Βέβαια το «κελί» σήμερα δεν υπάρχει, όμως γνωρίζουμε το χώρο στον οποίο βρισκόταν. Η κρύπτη υφίσταται ακόμη από την πλευρά του Ιερού μέχρι ένα σημείο. Η είσοδος της «κρύπτης» υπάρχει ακόμη παρότι έχει επενδυθεί με μάρμαρα το Ιερό και έχει ανυψωθεί δύο σκαλοπάτια.

Ο νάρθηκας που υπάρχει σήμερα είναι νεώτερο κτίσμα, χτίστηκε μόλις το 1987. Σχηματίζει Γ πιάνοντας όλη την δυτική πλευρά και μέρος της νότιας.

Το καμπαναριό είναι κτίσμα του 1905. Δεν αναφέρεται πουθενά αν υπήρχε παλαιότερο καμπαναριό· προφανώς όμως δεν υπήρχε, γιατί οι Οθωμανοί δυνάστες δεν το επέτρεπαν. Μόνο το 1905 που σιγά-σιγά άρχισε να χαλαρώνει η πίεση των Τούρκων, οι Νιγριτινοί κατάφεραν να κτιστεί το παρόν υψηλό καμπαναριό, για να ακούνε τον γλυκό ήχο της καμπάνας. Είναι κτισμένο από πέτρα μαλακή, πωρόλιθο, από τα αλλεπάλληλα όμως βαψίματα δεν φαίνεται καθαρά η λιθοδόμηση. Ο ρυθμός του καμπαναριού ομοιάζει με ρώσικο, χάρη στο διπλό τρούλο που το καλύπτει. Η κορυφή του καμπαναριού φέρει επένδυση μολύβδου της εποχής. Εκτός από τη βάση του που είναι ύψους 5m περίπου -και είναι και αυτή πετρόκτιστη αλλά σοβατισμένη, έχει τρεις ορόφους περίπου 3,5m ο καθένας. Συνολικά το ύψος του καμπαναριού από τη βάση του είναι περίπου 17m, ενώ από τη βάση της Εκκλησίας φθάνει τα 20m. Υπάρχει εξωτερική σκάλα για την άνοδο από τη βάση στον πρώτο όροφο, ενώ από τον πρώτο μέχρι και τον τρίτο υπάρχει εσωτερική σκάλα. Ο τρίτος όροφος στηρίζεται σε 6 πέτρινους κίονες που δημιουργούν καμάρες στα κενά μεταξύ τους, ενώ οι πιο κάτω στηρίζονται σε έξι κτισμένες κολώνες από τις οποίες ανοίγονται 6 κενά τα οποία και αυτά στολίζονται με μια πετρόκτιστη καμάρα. Στην κορυφή δε του καμπαναριού στέκει αγέρωχος ένας απλός σταυρός.

Σήμερα στο προαύλιο του Ναού υπάρχουν τρία κτίσματα: ένα διώροφο με υπόγειο, ένα σπίτι, το οποίο έχει χτιστεί σε δύο χρονικές περιόδους και χρησιμοποιείται ως οικία για τον νεωκόρο και ένα μικρό κτίσμα, όπου υπάρχουν οι τουαλέτες. Υπάρχει ακόμη νεώτερη εξέδρα, που κατασκευάστηκε το 2004, στην οποία τελούνται η Ανάσταση, ο μεγάλος Αγιασμός κα.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, τυπικής της περιόδου της Τουρκοκρατίας, με προσαρμοσμένο πιόσχημο νάρθηκα στα δυτικά, που φέρει απότμηση στη ΒΔ του γωνία. Στα ανατολικά προεξέχει μόνο η ημικυκλική αψίδα του κεντρικού κλίτους (εικ. 2). Όλο το κτίσμα καλύπτεται με ενιαία στέγη.

Η κάτοψη του κυρίως ναού έχει σχήμα ορθογώνιο, ελαφρά ακανόνιστο. Εξωτερικά έχει μήκος 18,90μ., χωρίς την κόγχη και πλάτος 10,80μ. Με την προσθήκη του νάρθηκα φτάνει το συνολικό μήκος στα 22,00μ. και το πλάτος στα δυτικά 17,00μ. Η πρόσβαση στον ναό γίνεται από όλες τις πλευρές πλην της ανατολικής. Ωστόσο, οι σημαντικότερες και πιο προσεγμένες θύρες είναι αυτές της βόρειας πλευράς, που έχουν άμεση σχέση με την πλατεία. Από αυτή την πλευρά το επίπεδο του εδάφους βρίσκεται κατά 0,90μ. χαμηλότερα της νότιας, καθώς η κατωφέρεια του εδάφους στον οικισμό έχει κατεύθυνση από νότο προς βορρά (εικ. 3). Εσωτερικά ο ναός διαιρείται, με ξύλινους κίονες, σε τρία κλίτη. Ξυλόγλυπτο τέμπλο διαχωρίζει το Ιερό Βήμα από τον υπόλοιπο ναό.

Δύο επιγραφές, με διαφορετικές ημερομηνίες, εντοιχισμένες στον δυτικό τοίχο του νάρθηκα, μας πληροφορούν για τις δύο οικοδομικές φάσεις του ναού.

Α. Η αρχαιότερη, πάνω από το υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, χρονολογείται στα 1753, πλην όμως δεν βρίσκεται στην αρχική της θέση, καθώς μετακινήθηκε στη δεκαετία του ’50 από αντίστοιχη θέση της δυτικής εισόδου του κυρίως ναού, προκειμένου να είναι εμφανής από το εξωτερικό.

Η ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα έχει σχήμα ημικυκλικό, χορδής 0,85μ. και βέλους 0,45μ. Εσωκλείει κείμενο έξι στίχων μεγαλογράμματης γραφής. Το κείμενο έχει ως εξής:

ΑΝΗΓΕΡΘΗ · Ο ΘΕΙΟΣ ΝΑΟΣ · ΚΑΙ

ΑΝΑΚΑΙΝΕΙΣΘΕΙ · ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝ-

ΔΟΞΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ Γ-

ΕΩΡΓΙΟΥ · ΤΟΥ ΤΡΟΠΕΩΦΟΡΟΥ ΚΑΙ Θ-

ΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΥ · ΔΙΑ ΣΥΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ

ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΗΣ ΧΩΡΑΣ

Πάνω από το κείμενο χαράσσεται σταυρός σε βάση, τα τέσσερα διάκενα του οποίου συμπληρώνονται με τις συντομογραφίες IC – ХС / ΝΗ – ΚΑ. Εκατέρωθεν του σταυρού διαβάζουμε ΕΤΙΕΣΕΙ -1753 και εκατέρωθεν του κυρίως κειμένου ΔΕ – KEM / ΒΡΙΟΥ/25.

Η επιγραφή αποδίδεται με κεφαλαία, σχεδόν ισομεγέθη, γράμματα. Σημειώνονται αποσπασματικά τόνοι και πνεύματα. Μέση στιγμή παρεμβάλλεται μεταξύ κάποιων λέξεων στον πρώτο, δεύτερο, τέταρτο και πέμπτο στίχο. Οι στίχοι ορίζονται από οδηγούς. Ελεύθερα και ανισομεγέθη χαράσσονται τα γράμματα εκτός κειμένου. Στη λέξη «Δεκεμβρίου» η πρώτη συλλαβή τοποθετείται αριστερά του κυρίως κειμένου και δεξιά του οι υπόλοιπες μαζί με τον αριθμό, κιονιδόν. Ο αριθμός εγγράφεται μέσα σε πλαίσιο. Συνενώσεις σημειώνονται στον πρώτο στίχο «ει», στο δεύτερο «ει, ου», στον τέταρτο «ου, του, ου», στον πέμπτο «ου» και στην εκτός κειμένου λέξη «Δεκεμβρίου» το «ου». Επίσης συντομογραφίες εκατέρωθεν της άνω κάθετης κεραίας του σταυρού Ι(ΗΣΟΥ)Σ – Χ(ΡΙΣΤΟ)Σ.

Το ρήμα «ανακαινίσθη», μολονότι χρησιμοποιείται ευρύτατα και για περιπτώσεις ναών που χτίζονται σε θέσεις όπου δεν προϋπάρχουν άλλοι, πιθανότατα αναφέρεται σε κάποιο παλαιότερο, ίσως μικρότερο, που κατεδαφίστηκε, για να χτιστεί εκ νέου μεγαλύτερος και πιο ευρύχωρος, αφού στο μεταξύ ο πληθυσμός του χωριού είχε αυξηθεί. Εξάλλου είναι γνωστό από την εκκλησιαστική κατάσταση του μητροπολίτη Σερρών Γαβριήλ (1736) για την περιοχή του, ότι το Χουμνικό συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ενορίες που, από την εποχή των μητροπολιτών Ανθίμου (1678-1706), Στεφάνου (1706-1728) και Παρθενίου (1728-1735), είχαν ενταχθεί σε ένα ιδιόμορφο διοικητικό καθεστώς. Το γεγονός δηλώνει ότι το Χουμνικό πριν το 1753 – έτος ολοκλήρωσης του ναού – ήταν οργανωμένη ενορία, από την οποία δεν θα έλειπε φυσικά και ο ναός της.

Στην ανοικοδόμηση του ναού συνέβαλλαν οικονομικά όλοι οι κάτοικοι του χωριού, σύμφωνα με την πληροφορία της επιγραφής …δία συνδρομής και δαπάνης της παρούσης χώρας, καθώς είναι γνωστοί οι περιορισμοίπου επέβαλλαν οι τουρκικές αρχές ως προς τον χρόνο ανέγερσης των ναών.Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία των κοινοτήτων, υποχρέωνε όλο τον πληθυσμό σε ενεργό συμμετοχή.

Μολονότι απουσιάζει το όνομα του μητροπολίτη και του ιερέα από την επιγραφή, θεωρούμε ότι ο τότε μητροπολίτης Σερρών Ιωαννίκιος (1745-1769), θα ενθάρρυνε την ανέγερση, καθώς διακρινόταν για τη «φιλοκαλία» του .

Β. Η νεότερη επιγραφή βρίσκεται πάνω από το νοτιότερο παράθυρο της δυτικής όψης του νάρθηκα (εικ. 17). Έχει αποδοθεί ανάγλυφα, πάνω σε πλάκα σχήματος τραπεζίου. Δεσπόζει ισοσκελής σταυρός σε βαθμιδωτή βάση, με μια οριζόντια κεραία και μία ακόμα λοξή πάνω από τη βάση. Το σημείο διασταύρωσης των κεραιών συμπληρώνεται με απομίμηση πολύτιμων λίθων. Τον ίδιο διακοσμητικό χαρακτήρα έχουν οι τρίλοβες απολήξεις των κεραιών. Εκατέρωθεν της κάτω κεραίας και της βάσης του σταυρού αναγράφεται η ημερομηνία:

18-59

Φ(ΕΒ)Ρ-(ΟΥ)ΑΡΙΟΥ

Η επιγραφή επισημαίνει τη χρονική στιγμή της επέκτασης του ναού στα δυτικά με την προσθήκη του πιόσχημου νάρθηκα. Οι εργασίες αυτές πραγματοποιούνται σε μία περίοδο οικονομικής ανάτασης των χριστιανών και ευνοϊκών ρυθμίσεων εκ μέρους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που καθιέρωναν πολιτική και θρησκευτική ισότητα των υπηκόων της. Τα μέτρα αυτά έδωσαν ώθηση στις ανεγέρσεις νέων ναών ή στις επεκτάσεις παλαιότερων, καθώς οι απαγορεύσεις του παρελθόντος περιορίστηκαν σημαντικά. Την ίδια περίοδο η χριστιανική κοινότητα του Χουμνικού αριθμούσε 570 Έλληνες κατοίκους και διέθετε ένα από τα μεγαλύτερα σχολεία και νηπιαγωγεία της περιοχής, όπου φοιτούσαν 60 μαθητές και 40 νήπια αντίστοιχα. Τα στοιχεία αυτά που προκύπτουν από μία έκθεση των μέσων του 19^ου αι., σχετική με την εκκλησιαστική κατάσταση της περιοχής των Σερρών, δείχνουν μια κοινότητα ισχυρή και πολυάριθμη που ευημερεί. Οι κάτοικοι του χωριού επεκτείνουν τον ναό τους, καθώς οι ανάγκες σε χωρητικότητα είχαν στο μεταξύ αυξηθεί. Σημαντική θα πρέπει να ήταν και η συμβολή του ικανού και δραστήριου μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτας Ιακώβου του Πατμίου (1846-1860), ο οποίος ασκούσε ισχυρή επιβολή στους Τούρκους.

Την ύπαρξη μιας τρίτης, μη ορατής σήμερα, επιγραφής στον βόρειο επιχρισμένο τοίχο του κυρίως ναού αναφέρει ο Μ. Ζαφειρίου, βασιζόμενος σε προφορικές μαρτυρίες κατοίκων, στο πρόσφατο για το Χουμνικό άρθρο του. Το πλήρες κείμενο της επιγραφής αναφέρει Όρθόδοξος ελληνική εκκλησία άνακαινισθεϊσα το έτος 1859.

(πληροφορίες από τη μεταπτυχιακή εργασία του ΓΝ Σκιαδαρέση με θέμα «Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΟ ΧΟΥΜΝΙΚΟ ΣΕΡΡΩΝ», 2008)

Ο Ιερός Ναός του Άγιου Γεωργίου Σιτοχωρίου ανεγέρθηκε περίπου το 1765 σύμφωνα με τα κεραμικά πλακίδια που είναι εντοιχισμένα στην ανατολική πλευρά του Ναού. Ο Ναός ανακαινίσθηκε το 1953 και το 1978 έγινε καθαρισμός και συντήρηση των τοιχογραφιών. Παράλληλα με τη λειτουργική ζωή και ως καρπός αυτής επιτελείται φιλανθρωπικό έργο. Στην ενορία ανήκουν τρία Παρεκκλήσια: του Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Αικατερίνης και του Αγίου Νικολάου.

Το μουσείο δημιουργήθηκε το 2001 με συμμετοχή του Δήμου Νιγρίτας στο πρόγραμμα Leader. Βρίσκεται στο παραδοσιακό διατηρητέο οίκημα μπροστά στο πηγάδι που σύμφωνα με την παράδοση έπεσε η Γερακίνα. Στο χώρο γίνονται από το 1981 οι εκδηλώσεις «Γερακίνεια». Στο ισόγειο του κτηρίου λειτουργεί αίθουσα κατάλληλη για προβολές και εκτίθεται φωτογραφικό υλικό. Στον πρώτο όροφο εκτίθεται ένα μέρος του τοπικού λαικού πολιτισμού της περιοχής. Όλα τα εκθέματα είναι δωρεές Νιγριτινών.

Ουσιαστικά γίνεται μια αναπαράσταση της αστικής οικίας της Νιγρίτας. Έτσι σε μια γωνιά υπάρχει η κρεβατοκάμαρα του ζευγαριού με το παραδοσιακό κρεβάτι και τα στρωσίδια και τα υφαντά, σε άλλη ο χώρος συνεύρεσης και φαγητού με το σοφρά, τα οικιακά σκεύη, την πινακωτή, κλπ. Σε μια τρίτη γωνιά κοντά στο παράθυρο γίνεται αναπαράσταση της ζωής των κοριτσιών που έμεναν μέσα στο σπίτι και έπλεκαν ή κεντούσαν βλέποντας τον κόσμο από το παράθυρο. Φυσικά δεν λείπει ο αργαλειός, τα υφαντά, μια επίσημη γυναικεία φορεσιά και μια ανδρική καθημερινή φορεσιά.

Στο Λαγκάδι στο παλιό χωριό κάθε Σεπτέμβριο γίνεται μεγάλο πανηγύρι το λεγόμενο “ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ” γιορτάσουν την εύρεση της εικόνας της Παναγίας. Οι κτηνοτρόφοι προσφέρουν δωρεάν ζώα – σφάγια – τα οποία οι αρχιμάγειροι βράζουν σε μεγάλα καζάνια και κατόπιν μοιράζονται στον κόσμο.

Στο Παλιό Καστανοχώρι Σερρών, στο δάσος Κερδυλλίου Όρους υπήρχε το ομώνυμο χωριό που καταστράφηκε ολοσχερώς το 1947-1949, εξ αιτίας του εμφυλίου πολέμου. Τη δεκαετία ’80 μια ευσεβής οικογένεια Ελλήνων ήλθαν από τη Γερμανία, πώλησαν τα υπάρχοντά τους και ξαναέχτισαν τους δύο κατεστραμμένους ναούς, διαμένοντας έκτοτε εκεί, διακονώντας στους ναούς, που υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Στο Παλαιό Καστανοχώρι Σερρών(υψόμετρο 630μ.) βρίσκονται οι ιεροί ναοί του Γεννεσίου της Θεοτόκου και Αγίου Αθανασίου

Είναι ένα πανέμορφο χωριό της περιοχής με πολύ πράσινο και παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Τα καινούργια σπίτια των κατοίκων γίνονται ένα αρχιτεκτονικά με τα παλαιά κτίρια και τους ναούς, δημιουργώντας έναν πανέμορφο οικισμό. Αν περπατήσετε στα λιθόστρωτα σοκάκια και τους μικρούς δρόμους, θα θαυμάσετε την αρχιτεκτονική του και τα σπίτια με τις μεγάλες αυλές. Το τοπίο εναλλάσσεται συνεχώς και η μία όμορφη γωνιά διαδέχεται την άλλη.

 Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σημεία είναι αυτό με τα πελώρια βράχια, τα τρεχούμενα νερά και τους μικρούς καταρράκτες που δημιουργούνται εκεί. Το μεγάλο πέτρινο γεφύρι είναι ένα άλλο σημείο του χωριού που θα λατρέψετε!

Το χωριό αξίζει να το επισκεφθείτε όλες τις εποχές του χρόνου. Την άνοιξη και το καλοκαίρι θα απολαύσετε τη δροσιά και το πράσινο και τον χειμώνα το χιονισμένο τοπίο. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει η εντυπωσιακή και παλαιά πέτρινη βρύση, από την οποία τρέχει γάργαρο νερό από τις πηγές της περιοχής.

Ενάμιση χιλιόμετρο μακριά από το κέντρο του χωριού υπάρχει η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου.

Ο Σύλλογός μας ιδρύθηκε το 1994 και είναι μέλος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας Αναρρίχησης καθώς επίσης και της Ελληνικής Ομοσπονδίας Χιονοδρομίας. Μέχρι σήμερα αριθμοί περί τα εκατόν τριάντα (130) ενεργά μέλη και ένα πλήθος συμπολιτών μας που διακινείται φιλικά προς τον Σύλλογο μας.

Ξεκίνησε από το τίποτα χάρις στον ενθουσιασμό λίγων φίλων και κανείς δεν περίμενε τότε ότι σε λίγα χρόνια θα είχε τέτοια ανάπτυξη και δραστηριότητα και τέτοια αποδοχή από το λαό της Νιγρίτας. Κανείς ακόμη, δεν περίμενε ότι  υπήρχε αυτή η κρυμμένη σπίθα, που χρειάστηκε το φύσημα των λίγων φίλων για να ζωντανέψει και να δημιουργήσει ένα πολύ ζωντανό και δραστήριο σύλλογο.

Από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του συλλόγου, ωρίμασε η ιδέα κατασκευής  ενός καταφύγιου. Επιλέξαμε έναν χώρο 14 χλμ. Νότια της Νιγρίτας, στο ορεινό όγκο του Βερτίσκου, σε υψόμετρο 600m στη περιοχή Τσιπλάκη. Το καταφύγιο είναι σε τέτοια θέση όπου αποτελεί την αφετηρία και το τέρμα πολλών μονοπατιών και όμορφων διαδρομών. Μέσω της Αναπτυξιακής Εταιρείας Σερρών (ΑΝΕΣΕΡ) εντάχθηκαμε στο αναπτυξιακό κοινοτικό πρόγραμμα LEADER II και σήμερα το καταφύγιο μας μπορεί να φιλοξενήσει άνετα έως και 30 άτομα με πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα και WC.

Ο Σύλλογος μας πέρα από τις καθαρά ορειβατικές δραστηριότητες δραστηριοποιείται και σε άλλους κοινωνικούς τομείς. Μία τέτοια δραστηριότητα είναι η τράπεζα αίματος που δημιουργήσαμε πριν από είκοσι περίπου χρόνια. Όλο αυτό διάστημα, λειτουργεί με τον ίδιο ενθουσιασμό με τον οποίο ξεκίνησε. Με τις χιλιάδες φιάλες αίμα που προσέφεραν οι αιμοδότες μας, βοηθήσαμε μεγάλο αριθμό συνανθρώπων μας, σε δύσκολες στιγμές της ζωής τους.

Στην έκταση του πρώην στρατοπέδου πίσω από την Καλλιθέα, μια ομάδα φίλων από τη Νιγρίτα και την Τερπνή κυρίως, που μοιράζονται το κοινό πάθος για τα άλογα, έχουν στήσει έναν αξιέπαινο χώρο. Γύρω στα τριάντα άλογα ομορφαίνουν πλέον το ερειπωμένο στρατόπεδο, που έχει διαμορφωθεί κατάλληλα, με χώρο εκπαίδευσης και εκγύμνασης, αλλά και με ένα φιλόξενο σαλονάκι με τζάκι και καφέ για τα μέλη και τους επισκέπτες.

Σε απόσταση περίπου 5 χλμ. από τη Νιγρίτα και 22 χλμ. από τις Σέρρες βρίσκεται το Υδροθεραπευτήριο “Θερμά”  (τηλ.  23220  22892  -3) στο  Δημοτικό  Διαμέρισμα   των   Θερμών. Υπάρχει η δυνατότητα για τον επισκέπτη να φιλοξενηθεί σε ξενοδοχείο με πλήρεις λουτρικές εγκαταστάσεις, το οποίο διαθέτει και εστιατόριο.  Διαθέτει  υδροθεραπευτήριο  μ’ ένα ομαδικό  και  30  ατομικούς  λουτήρες, καθώς  και  3  υδρομασάζ. (τηλ.  23220 22893-22892). Τα ιαματικά νερά χαρακτηρίζονται  αλκαλικά   οξυπηγές  και  η  θερμοκρασία τους είναι 55,8 βαθμών Κελσίου. Τα λουτρά   ενδείκνυνται   για   νοσήματα   του γαστρεντερικού  συστήματος,  για  χρόνιες ρευματοπάθειες   και   δερματοπάθειες.   Το Υδροθεραπευτήριο Θερμών λειτουργεί από 1η Ιουλίου έως 30 Οκτωβρίου.

Ένας απίστευτος «θησαυρός» της φύσης, βρίσκεται στην τοπική κοινότητας Δάφνης. Μία «όαση» δροσιάς, μία «όαση» ομορφιάς, που δείχνει πως το μεγαλείο της φύσης δεν έχει όρια. Πρόκειται για τις βάθρες στην περιοχή της Ορέσκειας (Κόσμινι), οι οποίες αποτελούν, κυριολεκτικά, «μνημείο» της φύσης. Εκεί που όλες τις αισθήσεις «κλέβουν» τα δροσερά νερά, ο μικρός καταρράκτης, τα βράχια και όλα αυτά σε συνδυασμό με το καταπράσινο τοπίο που το περιβάλλει.